Leopold Trepper, znany także jako Jean Gilbert, a także pod aliasem Wielki Szef, urodził się 23 lutego 1904 roku w Nowym Targu. Zmarł 19 stycznia 1982 roku w Jerozolimie i jest postacią, która na stałe wpisała się w historię wywiadu.
Był wybitnym agentem wojskowego wywiadu Związku Radzieckiego, którego działalność przypadała głównie na okres II wojny światowej. Jego talent i umiejętności organizacyjne doprowadziły do powstania i kierowania siatką agenturalną, która funkcjonowała pod nazwą Czerwona Orkiestra.
Życiorys
Leopold Trepper, urodzony w rodzinie żydowskiej, od najmłodszych lat doświadczał trudności życiowych. W wyniku nagłej śmierci ojca, gdy miał zaledwie trzynaście lat, musiał przerwać edukację i zapewnić utrzymanie rodziny. W tym okresie podejmował pracę w różnych kopalniach, przemierzając obszary Galicji. W roku 1923, jego zaangażowanie zaowocowało awansem na przywódcę strajku w Dąbrowie. To wydarzenie, niestety, zakończyło się brutalnym stłumieniem przez lokalne władze, co doprowadziło do jego ośmiomiesięcznego pobytu w więzieniu.
Po tym czasie, Trepper znalazł się na „czarnej liście”, co uniemożliwiło mu uzyskanie jakiejkolwiek pracy. W związku z tym, z pomocą organizacji Ha-Szomer Ha-Cair oraz Hechaluc, emigrował do Palestyny, gdzie przyjął socjalistyczno-syjonistyczne ideały. Początkowo pracował na plantacji, jednak szybko zorientował się, że warunki pracy są nieakceptowalne. Jego wspomnienia o tym okresie są dramatyczne: żyli w namiotach, a codzienna praca odbywała się w trudnych warunkach, w błocie i pod atakami insektów.
Związek małżeński z Lubą Brojde, pochodzącą z Drohobycza, zaowocował narodzinami syna, Michela. Jednak w 1930 roku, po aresztowaniu za działalność komunistyczną, Trepper został deportowany do Francji. Tam miał okazję zetknąć się z radziecką siatką wywiadowczą, dla której pracował przez następne trzy lata, wykorzystując swoje znajomości wielu języków, w tym francuskiego i niemieckiego.
Pozostał pod obserwacją francuskiej policji, co zmusiło go do ucieczki do Berlina, skąd z pomocą ambasady radzieckiej dotarł do Moskwy. W 1936 roku, jako agent Głównego Zarządu Wywiadowczego, został wysłany z misją do Paryża, aby wyjaśnić zdradę w szeregach swojej siatki. Jego zdolności i sprawność w wykonywaniu zadań szybko przyciągnęły uwagę przełożonych. W 1937 roku, znowu skierowano go do Paryża, aby rozbudować siatkę wywiadowczą w Europie Zachodniej.
Trepper zebrał środki finansowe, które pozwoliły mu na otwarcie firmy służącej jako przykrywka dla działalności wywiadowczej. W czerwcu 1940 roku, po klęsce Francji, założył nowe przedsiębiorstwo „Simexco”, które miało na celu gromadzenie informacji o niemieckich zamiarach wojennych. W lutym 1941 roku, dzięki informacjom od oficera Luftwaffe, dowiedział się o planowanym ataku Niemiec na ZSRR.
Pomimo trudności, Trepper podejmował liczne próby ostrzeżenia radzieckich towarzyszy. W grudniu 1941 roku, podczas obławy Abwehry w Brukseli, miał szczęście uniknąć zatrzymania. Jednak po zdradzie we własnych szeregach w 1942 roku, został schwytany przez Gestapo i zdecydował się współpracować z Niemcami, zdradzając swoich towarzyszy.
Przez długi czas był w stanie przekonywać swoich oprawców, że nadal jest przydatny jako informator. W sierpniu 1943 roku, wykorzystując nieuwagę swojego gestapo, udało mu się uciec. Po wojnie, w 1945 roku, wrócił do Moskwy, gdzie został aresztowany na rozkaz Stalina i trafił do więzienia do 1955 roku.
Po wyjściu na wolność, osiedlił się w Polsce, gdzie objął stanowisko przewodniczącego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów. Po krwawych wydarzeniach roku 1968, kiedy to przeprowadzono antyżydowską kampanię, Trepper zdecydował się na emigrację do Izraela, co stało się możliwe dopiero po międzynarodowych protestach. W 1973 roku opublikował swoją autobiografię pod tytułem „The Great Game (Wielka gra)”, dzieląc się z czytelnikami swoim niezwykłym życiem i doświadczeniami.
Przypisy
- Konecki 2007 ↓, s. 300.
- Tarrant 1996 ↓, s. 134,135.
- Tarrant 1996 ↓, s. 133.
- Wołoszański 1997 ↓, s. 164.
- Wołoszański 1997 ↓, s. 163,164.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Wojciech Łukasz | Jerzy Borszewski | Krzysztof Olkowicz | Adam Nowotny (prawnik)Oceń: Leopold Trepper