Tadeusz Morawa

---

Życiorys

Tadeusz Morawa, wykształcony w Nowym Targu, ukończył szkołę podstawową, gimnazjum oraz liceum Ogólnokształcące im. Jana Śniadeckiego w Oszmianie, znajdującym się w pobliżu Wilna. Gdy wybuchła II wojna światowa, przebywał w Tuczynie na Wołyniu, gdzie był zaangażowany w służbę w jednostce obrony narodowej, pracując przy umacnianiu fortyfikacji. Po inwazji wojsk sowieckich 17 września 1939 roku, wspólnie z matką i siostrą zarejestrowali się jako „bieżeńcy”, mając nadzieję na powrót do Nowego Targu. W zimie 1940 roku szczęśliwie uciekł z transportu, który prowadził do Syberii, podczas postoju na stacji kolejowej w Równem.

Po ucieczce, przez Warszawę, dotarł na Podhale, gdzie odnalazł brata, który wprowadził go w sekrety działalności konspiracyjnej. W mieście istniała już młodzieżowa organizacja, której liderem był Adam Stabrawa ps. „Borowy”. W marcu 1940 roku miały miejsce masowe aresztowania, jednak Tadeuszowi udało się uciec i od tej pory prowadził życie tzw. „ludzi spalonych”. W kwietniu 1941 roku został zaprzysiężony w nowo powstałej komórce ZWZ/AK, a jego działania aż do końca 1943 roku koncentrowały się w głównej mierze na kolportowaniu prasy oraz zbieraniu informacji o okupantach.

W 1944 roku, po nawiązaniu kontaktu z dowódcą obwodu Nowy Targ Inspektoratu AK Nowy Sącz, został przydzielony do ochrony komendanta obwodu nowotarskiego. W lipcu tegoż roku przeszedł do oddziału partyzanckiego Juliana Zapały, który posługiwał się pseudonimem „Lampart”. W tym okresie, od lipca do września, uczestniczył w rozbrajaniu hlinkowców w takich miejscowościach jak Nowa Biała, Harkabuz, Podwilk, Sromowce, oraz Spiska Stara Wieś. Od 22 września 1944 roku był żołnierzem 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej. Wzięli udział w bitwie ochotniczej między 18 a 21 października 1944 roku. Po utworzeniu 1 PSP AK we wrześniu, dołączył do plutonu ochrony dowództwa, pełniąc funkcję łącznika.

w ramach 1 PSP AK ukończył skrócony kurs szkoły podchorążych rezerwy piechoty, gdzie dwukrotnie awansował do stopnia starszego strzelca oraz kaprala podchorążego. Jego działalność w AK, pod pseudonimem „44”, zakończyła się w styczniu 1945 roku, w momencie rozwiązania organizacji. 25 stycznia 1945 roku, Tadeusz Morawa został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami. W następnym roku, 1949, został awansowany do stopnia podporucznika na podstawie rozkazu z dnia 15.08.1949 roku, a dodatkowo otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.

Wczesną wiosną tego samego roku, wstąpił do organizacji „Nie”, a po 2 września założył w Nowym Targu komórkę Zrzeszenia „WiN”. Od 15 września 1945 roku pełnił obowiązki kierownika Kancelarii Ogólnej Powiatowej Komendy MO w Nowym Targu. Sprytnie zorganizował siatkę informatorów w strukturach MO oraz PUBP, za pomocą której zbierał informacje o członkach PPR oraz funkcjonariuszach MO i UB. Na podstawie zgromadzonych danych, przygotowywał miesięczne raporty na temat sytuacji polityczno-społecznej w regionie, które od jesieni 1945 roku przekazywał Wieńczysławowi Kołłątajowi ps. „Owczarz”, liderowi Brygad Wywiadowczych Zrzeszenia „WiN”. W tym czasie prowadzono pokojowe działania demaskujące nieprawidłowości w pracy służb państwowych.

1 maja 1946 roku, w związku ze studiami na Wydziale Prawa UJ, Tadeusz Morawa został przeniesiony do Komendy Miejskiej MO w Krakowie. Podczas drugiego roku studiów, 20 września 1946 roku został aresztowany jako „wróg PRL”, osadzony w więzieniu na Placu Inwalidów w Krakowie za naruszenie tajemnicy służbowej przez przekazywanie informacji. Został skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Krakowie 28 czerwca 1947 roku na 10 lat więzienia oraz utratę praw publicznych na 2 lata.

Po 9 latach i 8 miesiącach spędzonych w ośrodkach odosobnienia, 14 maja 1956 roku został zwolniony z więzienia w Potulicach. W 1958 roku włączył się w działania propagujące wiedzę o AK, chwaląc ją poprzez swoją działalność piórem, słowem, poezją oraz muzyką. Jego utwory, w tym pieśni partyzanckie czy patriotyczne w wykonaniu Jadwigi Apostoł Staniszewskiej, były emitowane w Radiu Watykańskim.

W latach 1981-1989, Tadeusz Morawa odegrał kluczową rolę w organizacji patriotycznych uroczystości oraz mszy za Ojczyznę. W okresie stanu wojennego organizował wykłady o tematyce historyczno-patriotycznej oraz zajmował się zbiórką pieniędzy dla osób internowanych, jak również kolportażem ulotek i czasopism podziemnych, takich jak pismo „Janosik”. W 1988 roku był jednym z inicjatorów odbudowy Kopca Wolności w Nowym Targu. Z powodu działalności antykomunistycznej, inwigilowany był przez SB aż do 1989 roku. Tadeusz Morawa zmarł 20 listopada 2008 roku w Nowym Targu, a pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności.

Odznaczenia

Tadeusz Morawa, zasłużony weteran oraz bohater, uzyskał liczne odznaczenia, których lista świadczy o jego niezłomności oraz oddaniu dla sprawy narodowej.

• brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami,
• srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – 36789 Londyn-15 08.1949,
• Krzyż Armii Krajowej – 39405 Londyn-11.08.1987,
• medal Wojska – 41987 Londyn 15.08.1948,
• Krzyż Partyzancki – 176-96-395-12.12.1996,
• medal „Pro Memoria” – 664/KU/05-29.12.2005,
• odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” – legitymacja nr. 997 nadana w 1994 roku,
• medal za szczególne zasługi dla Miasta Nowego Targu – uchwała rady miasta nr. 56/XXXIX/96 z dn. 17.10.1996,
• weteran Walk o Wolność i Niepodległość – patent nr. 20345, rok 2001,
• odznaka Weterana Walk o Niepodległość – legitymacja nr. 29296,
• odznaka Zrzeszenia WiN – nr 248,
• honorowa Odznaka Żołnierza 1 PSP AK – legitymacja nr. 232,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – legitymacja nr. 120-2008-8,
• Krzyż Wolności i Solidarności – nr 478/2022.

Każde z wymienionych odznaczeń jest symbolem nie tylko jego osobistych zasług, ale również osób, które brały udział w walce o wolność i niepodległość. Warto pamiętać o takich bohaterach, jak Tadeusz Morawa, którzy pozostawili po sobie ślad w historii naszego kraju.

---

Oceń: Tadeusz Morawa

---