Zbigniew Gołąb

---

Życiorys

Zbigniew Gołąb, urodzony w 1923 roku w Nowym Targu, był osobą niezwykle aktywną w czasie II wojny światowej. W 1944 roku zdecydował się dołączyć do antyhitlerowskiej partyzantki. Jego zaangażowanie w walkę z okupantem, jednakże, doprowadziło go do aresztowania przez Niemców. Po krótkim czasie trafił do więzienia, z którego udało mu się uciec tuż przed wyzwoleniem Krakowa przez Armię Czerwoną.

Po ukończeniu studiów i uzyskaniu tytułu magistra na Uniwersytecie Wrocławskim w 1947 roku, Gołąb spędził czas w więzieniu w latach 1948–1949 z powodu przynależności do Armii Krajowej. Po zwolnieniu, z pasją rozwijał swoje zainteresowania językoznawcze, ucząc się pod okiem znakomitych profesorów, takich jak prof. Jerzy Kuryłowicz, Tadeusz Milewski, Tadeusz Lehr-Spławiński oraz Franciszek Sławski. W 1958 roku obronił swoją pracę doktorską.

Choć przez pewien czas związany był z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (KUL), gdzie pełnił funkcję wykładowcy w latach 1952–1961, od 1956 roku podjął działalność badawczą w krakowskiej Pracowni Języka Prasłowiańskiego, mieszczącej się w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (PAN). Tematyka jego doktoratu dotyczyła dwóch gwar macedońskich: Suche i Wysoka, które wcześniej zostały udokumentowane przez Mieczysława Małeckiego.

W 1962 roku Gołąb wyjechał na wykłady na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich Uniwersytetu w Chicago, gdzie pozostał do końca swojego życia. Mimo oddalenia od ojczyzny, zawsze podtrzymywał silne więzi emocjonalne i naukowe z Polską. Był członkiem reaktywowanej Polskiej Akademii Umiejętności oraz aktywnym uczestnikiem polskiego życia akademickiego, publikując prace w rodzimych czasopismach i angażując się w działania towarzystw naukowych.

W Chicago był nie tylko badaczem, ale także aktywnym członkiem Polonii, pełniąc rolę członka i prezesa Oddziału Chicagowskiego Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. W 1972 roku został uhonorowany godnością członka przez Macedońską Akademię Nauk i Sztuk, co stanowiło zwieńczenie jego wieloletnich osiągnięć w dziedzinie językoznawstwa.

Dorobek naukowy

Dorobek naukowy Zbigniewa Gołąba obejmuje cztery monografie oraz blisko sto artykułów, skupiających się na różnych grupach tematycznych. Jego kariera naukowa rozpoczęła się od badań polonistycznych, jednak to prace z zakresu bałkanistyki przyniosły mu międzynarodowe uznanie. W szczególności koncentrowały się one na języku macedońskim oraz dialekcie arumuńskim, którym przypisywał kluczowe znaczenie w kontekście rozprzestrzeniania się bałkanizmów.

W kolejnych latach Gołąb rozszerzył swoją działalność naukową, skupiając się na szerokich zagadnieniach ogólnojęzykoznawczych, zwłaszcza w dziedzinie typologii składniowej. To właśnie on wprowadził do językoznawstwa takie terminy gramatyczne, jak języki agentywne, izogramatyzm i inne.

Wielka część jego publikacji dotyczyła również badań nad etnogenezą Słowian oraz etymologią i słownictwem słowiańskim. Długoletnia praca oparta na różnorodnych świadectwach językowych, geograficznych i historycznych zaowocowała wydaniem syntezy zatytułowanej The Origins of the Slavs. A Linguist’s View. Książka ta, opublikowana przez Slavica Publishers Inc. w Columbus, Ohio w 1992 roku, doczekała się polskiego wydania dopiero w 2004 roku, dziesięć lat po śmierci autora, pod tytułem O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych (Kraków 2004).

To dzieło jest jednym z nowszych opracowań, które analizuje lokalizację praojczyzny Słowian na zachód od środkowego Dniepru.

---

Oceń: Zbigniew Gołąb

---